Wieża kościoła parafialnego pod wezwaniem św. Aleksego w Przedborzu, jest unikatowym obiektem architektury gotyckiej w Polsce. Jako datę jej wybudowania podaję się rok 1341. Jednak brak pełnych badań naukowych oraz brak zapisów źródłowych dotyczących tego obiektu, uniemożliwia odtworzenie rzeczywistej chronologii jej budowy. Jako jej fundatora wskazuje się króla Kazimierza III Wielkiego, który wraz z nią wybudować nakazał murowaną świątynię na miejscu wcześniejszego drewnianego kościoła, być może pamiętającego czasy księcia Bolesława V Wstydliwego. Budowa wieży najprawdopodobniej zbiegła się w czasie z budową w Przedborzu zamku królewskiego, z którego król Kazimierz, a później inni monarchowie korzystali jako ze stacji w swoich licznych podróżach po królestwie.

Jej fundację wiąże się też z odbudową miasta po pożarze, który miał mieć miejsce przed 1341 r. a następnie przeniesieniem siedziby parafii z pobliskiej wsi Policzko do Przedborza.

Wysoka, wybudowana na jednym z miejskich wzniesień, górowała nie tylko nad Przedborzem, ale też doskonale widoczna w znacznym promieniu, była charakterystycznym punktem orientacyjnym szczególnie dla wędrowców przemierzających okoliczne lasy puszczy przedborskiej i nadpilicznej.

Materiał jako został wykorzystany do jej budowy, to miejscowy piaskowiec, a także we wewnątrz w części z cegieł. Jako spoinę użyto zaprawę wapienną. Czterokondygnacyjna, dołem o przekroju kwadratowym. Przyziemie mieści kruchtę do której prowadzą dwa wejścia ozdobione kamiennymi portalami, najprawdopodobniej wykonanymi w XVII w. U góry kondygnacja czwarta 8-boczna, oddzielona galeryjką opartą na kamiennych konsolach, opasającą wieżę wokół 7 boków. Całość nakryta hełmem załamanym. Podpiwniczenia brak.

Wieża o typowym charakterze obronnym. W drugiej kondygnacji wieży, w ścianie północnej widoczny jest ślad łukowatego kamiennego sklepienia. Jest to pozostałość po pierwotnym wejściu na górę wieży, do którego wieść musiały drewniane schody.

W kruchcie wieży znajduje się tablica wmurowana w roku 1891, na której zapisano krótki rys historyczny przedborskiej świątyni, a także epitafia Zofii z Czapelskich Lembke, Agnieszki i Jana Prusinowskich oraz Wiesława Józefa Świerczyńskiego.

Wieża kościoła pełni również rolę dzwonnicy. Obecnie znajdują się w niej dwa stalowe dzwony, które zostały odlane w latach 70 XIX w niemieckim Bochum. Na mniejszym znajduje się napis: „W BOCHUM, NIEMCY WYKONALI - W POLSCE SŁUŻĄ BOGU”, na drugim większym: „ZWIĄZEK ODLEWNI STALI W BOCHUM. PROBOSZCZ PARAFII PRZEDBÓRZ, JÓZEF SZPADERSKI, NA WNIOSEK NACZELNIKA MAGISTRATU W PRZEDBORZU, WINCENTEGO ŚWIERZEWSKIEGO, W ROKU 1872 TEN DZWON UFUNDOWALI.”

Obecna wysokość wieży wynosi 33 m. Na skutek pożarów i w następstwie przeprowadzanych remontów kościoła, wieża została obniżona. Szczególnie zniszczona została podczas działań wojennych w styczniu 1945 roku, na skutek ostrzału wieży przez wojska radzieckie. W związku z pracami renowacyjnymi zmieniono również kształt jej szczytu. Zlikwidowano wówczas cztery trójkątne daszki jakie znajdowały się nad tarczami zegara, który został tam zamontowany na krótko przed wybuchem I wojny światowej.

Opracował: Paweł Zięba

projekt z 1834 roku remontu wieży kościoła (Ze zbiorów Archiwum Państwowego w Radomiu)

Kościół parafialny w Przedborzu, rys Franciszka Wastkowskiego, „Kłosy” nr 349 z 1872 r.

remont wieży kościelnej po zniszczeniach wojennych ze stycznia 1945 r. (foto. L. Brylski)

wygląd wieży przed zniszczeniem w 1945 r. (foto. L. Brylski).

wieża kościoła parafialnego w Przedborzu (foto kancelariaordo.pl)